Hanönü Ne Madeni Var? Gökırmak Vadisinde Bakırın Hikâyesi
Bazen bir ilçenin kaderini, yerin metrelerce altındaki damarlar belirler. Hanönü’nün hikâyesi de bakırın kızıl parıltısıyla yazılıyor.
Nerede, ne var? Sorunun net cevabı
Kastamonu’nun doğusundaki Hanönü ilçesinde Gökırmak Bakır Madeni işletiliyor. Sahayı Acacia Maden İşletmeleri A.Ş. geliştiriyor ve işletiyor; proje “Gökırmak Copper Project” adıyla anılıyor. Konum, lisans geçmişi ve proje hedefleri şirketin resmî kaynaklarında ayrıntılı biçimde yer alıyor. :contentReference[oaicite:1]{index=1}
Madenin teknik kökeni, EBRD’ye sunulan sosyal etki değerlendirmesinde açık: açık ocak yöntemi ve VMS tipi bir yatak; planlanan toplam üretim döneminde 22–24 milyon ton aralığında cevher, yıllık ~2 milyon ton run-of-mine beslemesi hedefiyle tasarlanmış bir konsantre üretim akışı. :contentReference[oaicite:2]{index=2}
Kökenler: Bozkırdan küresele uzanan bakır
Gökırmak sahasında arama ve geliştirme faaliyetleri 2007’ye uzanıyor; 2011’de İlbak Holding, 2016’da Akfen Holding’in katılımıyla proje uluslararası standartlarda olgunlaştırıldı. 2017’de kapsamlı fizibilite ve ÇSED paketleri güncellendi, ardından kurulum hızlandı. :contentReference[oaicite:3]{index=3}
Üretim başlangıcı 2019’un ilk çeyreği. Hanönü tesisleri o tarihten beri bakır konsantresi (yaklaşık %18–22 Cu içeriği) üretiyor; tasarım kapasitesi yılda 2,0–2,4 milyon ton cevher işleme ve yıllık ~160 bin kuru ton konsantreye karşılık geliyor. :contentReference[oaicite:4]{index=4}
Bugün: Ekonomi, istihdam ve akışkan tedarik zinciri
Hanönü’ndeki madencilik, sadece bir işletme değil, bölgesel bir tedarik-ekonomi ekosistemi: açık ocak, flotasyon tesisi, atık barajı ve Gökırmak üzerindeki altyapı düzenlemeleriyle birlikte çalışıyor. Şirketin verilerine göre konsantre ihracatıyla Türkiye’nin madencilik ihracat sıralamalarında üst basamaklara çıkıldı; 2022 performansı bu ivmeyi somutlaştırdı. :contentReference[oaicite:5]{index=5}
Yerelde istihdam ve hizmet alımları, nakliye ve bakım-onarım gibi kalemler bölge ekonomisini canlı tutuyor. Proje dokümanları, doğrudan ve dolaylı istihdamın bin kişiyi aşan bir etki yarattığını vurguluyor. :contentReference[oaicite:6]{index=6}
Hanönü’nden çıkan konsantre nerelere dokunuyor?
Bakır, elektrifikasyonun omurgası: rüzgâr türbinlerinden güneş santrallerine, elektrikli araçlardan (EV) şebeke altyapısına, hatta veri merkezlerindeki enerji yönetimine kadar… Türkiye bakır ve alaşımları raporları, yeşil dönüşüm ve EV’lerin talebiyle bakır ihtiyacının artacağına işaret ediyor. Bu tablo, Hanönü gibi sahaların küresel tedarik zincirindeki stratejik rolünü büyütüyor. :contentReference[oaicite:7]{index=7}
İnsan hikâyeleri: Maden vardiyasından kasaba meydanına
Gün doğmadan servisler hareket ediyor: jeologlar, operatörler, değerleme mühendisleri, laboratuvarda numune hazırlayan teknisyenler… Öğle arasında kasaba fırınından çıkan taze ekmekle yapılan bir sandviç, vardiya bitiminde çay ocağındaki kısa sohbet… Hanönü’nde madencilik, “iş”ten fazlası: esnafın, nakliyecinin, konaklama ve yemekhane işletmelerinin müşterisi; okulda bilim şenliğine sponsor; yerel spor kulübüne forma sağlayan bir komşu.
Veri tarafı: Kapasite, kalite ve süreç
Tesisin süreç şeması yalın: kırma–öğütme–flotasyon–filtrasyon. Nihai ürün, %18–22 Cu içeriğinde bakır konsantresi olarak yurtdışına sevk ediliyor. Şirketin “Gökırmak Bakır Madeni” sayfasında yıllık 2,4 Mt işleme kapasitesi ve ~160 kt kuru konsantre çıktısı açıkça belirtilmiş durumda. :contentReference[oaicite:8]{index=8}
Saha; Kepezkaya Atık Depolama Tesisi, Çorakoğlu pasa döküm alanı ve 154 kV enerji iletim hattı gibi yardımcı ünitelerle bütünleşik çalışıyor. :contentReference[oaicite:9]{index=9}
Gölge taraf: ÇED süreçleri, çevre ve toplumsal hassasiyet
Madenciliğin doğası gereği en çok konuşulan başlıklar çevresel etki ve yerel katılım. Hanönü’nde yeni ocak planları için “ÇED gerekli değil” kararları kamuoyuna yansıdı; bu kararlar zaman zaman sivil toplum ve sendikalar tarafından tartışmaya açıldı. Bu tartışmalar, şeffaf iletişim ve bağımsız izlemenin önemini hatırlatıyor. :contentReference[oaicite:10]{index=10}
Öte yandan, proje ÇSED paketleri ve rehabilitasyon planlarıyla (nehir derivasyonu, kademeli iyileştirme vb.) etki azaltımı hedeflendiğini belgeler. Esas mesele, sürekli ölçüm–izleme–raporlama ve sonuçların kamuya açık, anlaşılır paylaşımı. :contentReference[oaicite:11]{index=11}
Yarın: Bakırın geleceği ve Hanönü’nün payı
Dünya yeşil altyapı ve elektrifikasyona hız verirken, bakır talebindeki açığın kapatılması kritik. Sektörel öngörüler, yatırımlar ve verimlilik artışı olmadan arz-talep dengesinin zorlanacağını söylüyor. Bu da daha verimli prosesler, kayıp azaltımı, kapalı devre su yönetimi ve yenilenebilir enerji entegrasyonu gibi adımları zorunlu kılıyor. Hanönü gibi sahalarda bu dönüşümün erken benimsenmesi, rekabet gücünü ve toplumsal kabulü artıracaktır. :contentReference[oaicite:12]{index=12}
Kısa cevap: Hanönü’nde hangi maden var?
Hanönü’nün kalbinde bakır var; adı Gökırmak Bakır Madeni. İşletmeci Acacia Maden İşletmeleri A.Ş.; üretim 2019’dan beri bakır konsantresi olarak sürüyor ve tesis yıllık 2,0–2,4 Mt cevher işleme tasarımında. :contentReference[oaicite:13]{index=13}
Sözü sana bırakalım
Sence Hanönü’ndeki madencilik, yeşil dönüşüm hedefleriyle nasıl dengelenmeli? Yerel toplulukların karar süreçlerine katılımı için en etkili yöntem ne olabilir? Bakırın EV’ler, yenilenebilir enerji ve veri merkezleri gibi alanlardaki yükselişi, ilçenin geleceğini nasıl şekillendirir? Yorumlarda buluşalım; bu sohbeti birlikte büyütelim.
::contentReference[oaicite:14]{index=14}
[1]: https://www.ebrd.com/content/dam/ebrd_dxp/documents/owcs-archive/esia-disclosure/48181sia.pdf “Acacia Mining Gökırmak Copper Project”